Ποτέ μην δικαιολογείσαι, ποτέ μην απολογείσαι.... ROLAND BARTHES
Όταν διαβάζουμε ένα κείμενο, υπάρχει ο ήρωας και ο αντιήρωας. Ο αναγνώστης που αντιστρέφει τον βιβλικό μύθο της Βαβέλ, με την σύγχυση των γλωσσών. Η σύγχυση γίνεται ηδονή με το απολαυστικό κείμενο.
Αν απολαμβάνουμε ένα κείμενο, είναι γιατί γράφτηκε μέσα στην απόλαυση. Ο συγγραφέας όμως τον αναγνώστη τον έψαξε. Τον ''ψάρεψε'' χωρίς να ξέρει ποιος είναι.
Ένα κείμενο φέρνει πλήξη. Σαλιαρίζει.
Το σαλιάρισμα είναι ο αφρός της λαλιάς. Σχηματίζεται κάτω από την επίδραση της ανάγκης για γράψιμο. Ο γραφιάς χρησιμοποιεί γλώσσα βρεφική. Προστακτική, άστοργη. Όταν το διαβάζετε όμως το κείμενο είναι ψυχρό. Μέσα μου όμως υπάρχει η ψυχή που ζητά αναγνώριση.
Η αναγνώριση είναι ο δισηδαιμονικός φόβος που μας κάνει να μιλούμε φιλάρεσκα. ''Ο άλλος πρέπει να μου αποδείξει πως με επιθυμεί.....'' Τα κείμενα είναι, επίσης φιλάρεσκα. Η αξία ενός έργου συνίσταται στην διπροσωπία του. Το κείμενο δεν έχει σαν πρότυπο του την φράση. Γίνεται ένας ισχυρός πίδακας λέξεων που αραδιάζονται. Στριμώχνονται. Το κείμενο γίνεται πλουμιστό. Παρδαλό. Το αφηγηματικό έχει ξεχαρβαλωθεί, ωστόσο η ιστορία παραμένει ευανάγνωστη.
Το πιο κλασικό κείμενο (Ζολά, Μπαλζάκ, Ντίκενς, Τολστόι) δεν το διαβάζουμε ολόκληρο με την ίδια αναγνωστική ένταση. Επιβάλλεται ένας ρυθμός αβίαστος και ελεύθερος, Η απληστία της γνώσης μας παρασέρνει να ξεπερνάμε ορισμένα μέρη αισθανόμαστε βαρετά, για να ξαναβρούμε τα καυτά μέρη της ιστορίας που οδηγούν στην αποκάλυψη του αινίγματος ή του πεπρωμένου. Πηδάμε τις περιγραφές, τις εξηγήσεις, τους στοχασμούς, τις συζητήσεις. Σαν τον παπά που καταπίνει τα ευαγγέλια του.
Ο συγγραφέας όμως δεν μπορεί να προβλέψει και να μην γράψει εκείνο που δεν θα διαβαστεί. Aν αντίθετα διαβάσουμε αργά, θα προσπαθήσουμε να βρούμε στο κείμενο να συμβαίνει κάτι ενώ δεν θα συμβαίνει τίποτα. Το μπρίο του κειμένου (χωρίς αυτό δεν υπάρχει κείμενο) είναι η θέληση του για ηδονή. Εκεί που το κείμενο ξεπερνά τα σαλιαρίσματα και επιχειρεί να υπερφαλαγγίσει την κυριαρχία των επιθέτων που είναι η ιδεολογία και η φαντασία της γλώσσας. Εδώ κυριαρχεί η βία, η διαφορά και η σύγκρουση. Πίσω από το κείμενο, λέει ο Μπαρτ, δεν υπάρχει υποκείμενο (συγγραφέας) και αντικείμενο (αναγνώστης). Δεν υπάρχει δρων και παθητικό πρόσωπο. Το μάτι που με αυτό βλέπω τον θεό, είναι το ίδιο που με αυτό με βλέπει εκείνος.
Η απόλαυση του κειμένου, είναι η στιγμή ακριβώς εκείνη που το κορμί μου θα ακολουθήσει τις δικές μου ιδέες, γιατί το κορμί μου δεν έχει τις ίδιες με εμένα ιδέες.
Ένα κείμενο σχετικά με την απόλαυση πρέπει να είναι σύντομο. Η απόλαυση εκφράζεται έμμεσα.
( Έχω δικαίωμα στην απόλαυση) και δεν μπορείς να ξεφύγεις από την δόξα και την αμφισβήτηση. Εισάγει σε εκείνο που δεν θα γράψει ποτέ.
Γιατί τόση επίδειξη λεκτικού πλούτου! Η χλιδή της γλώσσας αποτελεί μήπως μέρος του περισσού πλούτου της άχρηστης δαπάνης. Μήπως ο συγγραφέας είναι υποκατάστατο του ζητιάνου, του μοναχού, του γέροντα......Συντηρούμενος...... Μήπως την λογοτεχνική κοινότητα την συντηρεί η εμπορευματική κοινωνία.....
Η απόλαυση του κειμένου δεν έχει ιδεολογική προκατάληψη. Μερικοί θέλουν ένα κείμενο αποκομένο από την κυρίαρχη ιδεολογία. Το κείμενο χρειάζεται λίγη ιδεολογία, λίγο υπόθεση, λίγο παράσταση.
Γράφω γιατί δεν δέχομαι τις λέξεις που βρίσκω. Γράφω αφαιρετικά.
Αν απολαμβάνουμε ένα κείμενο, είναι γιατί γράφτηκε μέσα στην απόλαυση. Ο συγγραφέας όμως τον αναγνώστη τον έψαξε. Τον ''ψάρεψε'' χωρίς να ξέρει ποιος είναι.
Ένα κείμενο φέρνει πλήξη. Σαλιαρίζει.
Το σαλιάρισμα είναι ο αφρός της λαλιάς. Σχηματίζεται κάτω από την επίδραση της ανάγκης για γράψιμο. Ο γραφιάς χρησιμοποιεί γλώσσα βρεφική. Προστακτική, άστοργη. Όταν το διαβάζετε όμως το κείμενο είναι ψυχρό. Μέσα μου όμως υπάρχει η ψυχή που ζητά αναγνώριση.
Η αναγνώριση είναι ο δισηδαιμονικός φόβος που μας κάνει να μιλούμε φιλάρεσκα. ''Ο άλλος πρέπει να μου αποδείξει πως με επιθυμεί.....'' Τα κείμενα είναι, επίσης φιλάρεσκα. Η αξία ενός έργου συνίσταται στην διπροσωπία του. Το κείμενο δεν έχει σαν πρότυπο του την φράση. Γίνεται ένας ισχυρός πίδακας λέξεων που αραδιάζονται. Στριμώχνονται. Το κείμενο γίνεται πλουμιστό. Παρδαλό. Το αφηγηματικό έχει ξεχαρβαλωθεί, ωστόσο η ιστορία παραμένει ευανάγνωστη.
Το πιο κλασικό κείμενο (Ζολά, Μπαλζάκ, Ντίκενς, Τολστόι) δεν το διαβάζουμε ολόκληρο με την ίδια αναγνωστική ένταση. Επιβάλλεται ένας ρυθμός αβίαστος και ελεύθερος, Η απληστία της γνώσης μας παρασέρνει να ξεπερνάμε ορισμένα μέρη αισθανόμαστε βαρετά, για να ξαναβρούμε τα καυτά μέρη της ιστορίας που οδηγούν στην αποκάλυψη του αινίγματος ή του πεπρωμένου. Πηδάμε τις περιγραφές, τις εξηγήσεις, τους στοχασμούς, τις συζητήσεις. Σαν τον παπά που καταπίνει τα ευαγγέλια του.
Ο συγγραφέας όμως δεν μπορεί να προβλέψει και να μην γράψει εκείνο που δεν θα διαβαστεί. Aν αντίθετα διαβάσουμε αργά, θα προσπαθήσουμε να βρούμε στο κείμενο να συμβαίνει κάτι ενώ δεν θα συμβαίνει τίποτα. Το μπρίο του κειμένου (χωρίς αυτό δεν υπάρχει κείμενο) είναι η θέληση του για ηδονή. Εκεί που το κείμενο ξεπερνά τα σαλιαρίσματα και επιχειρεί να υπερφαλαγγίσει την κυριαρχία των επιθέτων που είναι η ιδεολογία και η φαντασία της γλώσσας. Εδώ κυριαρχεί η βία, η διαφορά και η σύγκρουση. Πίσω από το κείμενο, λέει ο Μπαρτ, δεν υπάρχει υποκείμενο (συγγραφέας) και αντικείμενο (αναγνώστης). Δεν υπάρχει δρων και παθητικό πρόσωπο. Το μάτι που με αυτό βλέπω τον θεό, είναι το ίδιο που με αυτό με βλέπει εκείνος.
Η απόλαυση του κειμένου, είναι η στιγμή ακριβώς εκείνη που το κορμί μου θα ακολουθήσει τις δικές μου ιδέες, γιατί το κορμί μου δεν έχει τις ίδιες με εμένα ιδέες.
Ένα κείμενο σχετικά με την απόλαυση πρέπει να είναι σύντομο. Η απόλαυση εκφράζεται έμμεσα.
( Έχω δικαίωμα στην απόλαυση) και δεν μπορείς να ξεφύγεις από την δόξα και την αμφισβήτηση. Εισάγει σε εκείνο που δεν θα γράψει ποτέ.
Γιατί τόση επίδειξη λεκτικού πλούτου! Η χλιδή της γλώσσας αποτελεί μήπως μέρος του περισσού πλούτου της άχρηστης δαπάνης. Μήπως ο συγγραφέας είναι υποκατάστατο του ζητιάνου, του μοναχού, του γέροντα......Συντηρούμενος...... Μήπως την λογοτεχνική κοινότητα την συντηρεί η εμπορευματική κοινωνία.....
Η απόλαυση του κειμένου δεν έχει ιδεολογική προκατάληψη. Μερικοί θέλουν ένα κείμενο αποκομένο από την κυρίαρχη ιδεολογία. Το κείμενο χρειάζεται λίγη ιδεολογία, λίγο υπόθεση, λίγο παράσταση.
Γράφω γιατί δεν δέχομαι τις λέξεις που βρίσκω. Γράφω αφαιρετικά.
Comments
Post a Comment